یکی از موارد کاملاً طبیعی در نوزادان، برگرداندن شیر بعد از مدت کوتاهی از تغذیه آنها است. این فرایند ممکن است بر اثر یک سری فعل‌وانفعالات فیزیکی مثل بغل‌کردن نوزاد و فشار خفیف به معده او حادث شود. درعین‌حال استفراغ و بالاآوردن شیر یک فرایند کاملا طبیعی در نوزادان تا یک رنج سنی خاص است. اغلب نوزادان تا ۱۸ ماهگی با این چالش روبرو بوده و بعد از آن به‌مرور این حالت طبیعی برگرداندن برطرف می‌شود و هیچ جای نگرانی نخواهد بود؛ اما وقتی نشانه‌ها را باید جدی گرفت که این استفراغ‌ها منجر به رشد منفی کودک شود که می‌بایست علائم و درمان رفلاکس در نوزادان را با روند تخصصی و جدی‌تر پی گرفت. چرا که نشان از بیماری‌های ریفلاکس معده به مری است.

رفلاکس معده در نوزادان چیست؟

رفلاکس یک عارضه شایع در نوزادان شیرخوار بوده که اغلب تا سه‌ماهه اول زندگی همراه آنها است. تحت این شرایط با ورود محتوای معده به مری و تحریک آن، نوزاد اقدام به برگرداندن محتوای معده می‌نماید. این عارضه اغلب بعد از تایمی کوتاه از تغذیه با شیر اتفاق می‌افتد. تحت این شرایط علائمی مثل سوزش معده، استفراغ، اضطراب و بی‌قراری در نوزاد ایجاد می‌شود. درصورتی‌که علائم و درمان رفلاکس در نوزادان نهایتاً تا یک سال و نیم بعد از تولد برطرف نشود، نشان از نوع حاد یک نوع بیماری گوارشی یعنی ریفلاکس معده به مری است که می‌بایست نسبت به درمان هرچه زودتر آن اقدام شود. بروز این عارضه در نوزادان به طور معمول به دلیل عدم تکامل سیستم گوارشی، زیاد خوردن، فرم غلط قرارگیری نوزاد بعد از تغذیه و بسیاری عوامل از این قسم اتفاق می‌افتد. برطرف نمودن این عارضه با انجام برخی اصول مراقبتی کمتر و در گذر زمان از بین خواهد رفت.

چه زمانی باید در مواجهه با رفلاکس معده نگران شد؟

رفلاکس معده در نوزادان جزو شایع‌ترین مشکلات گوارشی است که اغلب نوزادان با آن درگیر هستند. تحت این شرایط ممکن است والدین از بروز این عارضه در نوزاد خود ابراز نگرانی نمایند؛ اما باید گفت زمانی باید علائم و درمان رفلاکس در نوزادان را به عنوان یک چالش قلمداد نمود که این روند با تعداد دفعات بالا انجام شود. چنانچه والدین با عدم افزایش وزن نوزاد، بی‌قراری زیاد بعد از تغذیه، استفراغ مداوم و علائمی از این قسم روبرو شوند، نشان از یک بیماری گوارشی است که نیازمند مراجعه به پزشک و دخالت افراد متخصص برای رفع این بیماری خواهد بود. به طور معمول ۵۰ درصد از نوزادان تا ۳ ماهگی و ۶۶ درصد تا ۴ ماهگی حداقل یک‌بار علائم رفلاکس معده مثل استفراغ و تف کردن را خواهند داشت. این آمار تا ۷ ماهگی با کاهش ۱۴ درصدی همراه بوده و نوزاد در سنین بین ۱۰ تا ۱۴ ماهگی تنها کمتر از ۵ درصد این علائم را از خود بروز می‌دهد. درصورتی‌که نوزاد به خوبی وزن نگیرد و دچار سرفه‌های مکرر و مشکلات تنفسی شود، شاهد آمار منفی در رشد طبیعی نوزاد خواهید بود که باید نسبت به این موارد کمی نگران‌تر عمل کنید. چرا که نشان از حادترین بیماری رفلاکس است که می‌بایست نسبت به درمان سریع آن اقدام شود.

نشانه‌های رفلاکس معده در نوزادان

یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین علائم و درمان رفلاکس در نوزادان بی‌قراری و استفراغ بوده که می‌تواند بسته به‌شدت این عارضه  در نوزادان متفاوت باشد.  درعین‌حال موارد شایع و مشترک این عارضه شامل موارد زیر خواهد بود:

استفراغ

برگرداندن شیر بعد از تایمی کوتاه از زمان تغذیه

بی‌قراری و گریه

این نشانه که اغلب بعد از تغذیه نوزاد به وجود می‌آید، به علت برگشت اسید معده به مری رخ‌داده که باعث سوزش سر دل یا دل‌درد در نوزاد می‌شود.

قوس دادن به پشت

نوزادی که به عارضه رفلاکس معده دچار شده، به دلیل ناراحتی ایجاد شده از برگشته اسید معده به خصوص بعد تغذیه، والدین خود را با قوس دادن پشت از این ناراحتی آگاه می‌کند.

کاهش وزن یا عدم افزایش وزن

مسلماً وقتی بیشترین تغذیه نوزاد با شیر برگردانده شود، به‌مرور نوزاد دچار کاهش وزن یا عدم افزایش وزن خواهد بود.

سرفه یا خس‌خس

ازآنجا که بازگشت اسید معده به مری باعث تحریک دستگاه تنفس نوزاد می‌شود، شاهد سرفه و خس‌خس سینه در او خواهید بود.

سکسکه در حین خوردن شیر

از دیگر علائم و درمان رفلاکس در نوزادان با سکسکه در زمان تغذیه با شیر مادر اتفاق می‌افتد.

اختلال در خواب

ازآنجاکه این عارضه با تکرار و برگشت‌پذیری اسید معده همراه است، حتی در زمان خواب نوزاد نیز رخ می‌دهد که این امر باعث اختلال در نظام خواب نوزاد نیز خواهد شد.

مشکلات بلع یا غذاخوردن

درصورتی‌که این عارضه بعد از گذشت ۶ ماه همچنان ادامه داشته باشد، در این سن که نوزاد کم‌کم تغذیه کمکی را دریافت می‌کند نیز این عارضه وجود دارد که خود باعث مشکل در بلع و یا غذا نخوردن نوزاد خواهد بود.

نشانه‌های ریفلاکس معده شدید در نوزادان

درصورتی‌که مشکل گوارشی نوزاد حادتر باشد، والدین شاهد علائم و درمان رفلاکس در نوزادان با شدت بیشتری مثل مشکل در تنفس نوزاد و استفراغ خونی خواهند بود. چنانچه نوزاد شما علائم رفلاکس معده را با گزینه‌های زیر دارد، بهتر است هرچه زودتر به پزشک مراجعه نمایید.

علت به‌وجودآمدن رفلاکس معده در نوزادان

به‌طورکلی علائم و درمان رفلاکس در نوزادان به دلیل عدم بلوغ و رشد درست گوارش نوزاد اتفاق می‌افتد؛ اما عوامل مختلفی در ایجاد این عارضه شایع در نوزادان دخیل است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت:

نابالغ بودن اسفنکتر تحتانی مری LES

باتوجه‌به اینکه این اندام شاید هنوز به طور کامل در بدن نوزاد رشد نکرده باشد، ممکن است به درستی بسته نشود که این امر باعث بازگشت اسید و شیر به مری می‌شود.

تغذیه زیاد یا سریع

وقتی نوزاد فرایند تغذیه با شیر مادر را با سرعت انجام داده و یا معده زیاد پر شود، باعث اعمال فشار به اسفنکتر تحتانی مری می‌شود که با رفلاکس معده خود را نشان می‌دهد.

نحوه خواباندن نوزاد بعد از تغذیه

درصورتی‌که نوزاد بلافاصله بعد از خوردن شیر خوابانده شود به خصوص اگر بر روی شکم باشد، شاهد علائم و درمان رفلاکس در نوزادان خواهید بود.

حساسیت‌های غذایی

ممکن است نوزاد نسبت به برخی مواد غذایی مثل پروتئین شیر گاو حساسیت داشته و بعد از مصرف آن معده تحریک و باعث افزایش رفلاکس معده شود.

نوزادان نارس

ازآنجاکه تولد زودهنگام با عدم رشد کامل سیستم‌ها و اندام‌های بدن به‌ویژه اندام‌های داخلی مثل معده همراه است، نوزادان نارس جزو آمار مبتلایان به بیماری رفلاکس معده هستند.

تغذیه نوزاد

باتوجه‌به اینکه نوزاد در ماه‌های اول زندگی بیشتر در حالت خوابیده است، اغلب مواد غذایی که در کنار شیر به او داده می‌شود نیز به‌صورت مایع است. همین امر باعث تشدید علائم گوارشی نوزاد در این شرایط خواهد بود.

عوامل تشدیدکننده رفلاکس طبیعی در نوزادان

آیا رفلاکس معده در نوزادان خطرناک است؟

ازآنجاکه عارضه رفلاکس معده ناشی از تحریک اسید معده و کمبود کالری ناشی از برگشت مکرر غذا است، در درازمدت ممکن است باعث به‌خطرافتادن سلامت نوزاد شود. چرا که تکرار بازگشت این اسید باعث تحریک مری، حنجره و مجاری تنفسی نوزاد خواهد شد. وقتی مری دچار تحریک شود، غذای کمتری جذب می‌کند که همین فرایند باعث ایست وزنی یا کاهش وزن نوزاد خواهد شد. در مواردی که این تحریکات  با در مری بیشتری شود، ممکن است باعث خونریزی‌های خفیف یا مزمن و تنگی مری در نوزادان شود. از دیگر علائم و درمان رفلاکس در نوزادان در این شرایط می‌توان به تحریک حنجره و راه‌های هوای اشاره کرد که علائم تنفسی مثل آسپیراسیون و ذات‌الریه را در پی خواهد داشت.

روش‌های پیشگیری از رفلاکس معده کودکان

در اغلب اوقات رفلاکس در نوزادان یک امر کاملاً طبیعی بوده و با رعایت برخی موارد بهبودیافته و نیاز به مراجعه به پزشک ندارد. این روند تا زمانی موثر خواهد بود که نوزاد دچار بی‌قراری، بدخلقی و ایست یا کاهش وزن نشده و این عارضه نیز بیشتر از ۶ ماه طول نکشد. درعین‌حال با انجام موارد مراقبتی زیر می‌توانید مانع از به‌وجودآمدن و یا کمترشدن این عارضه در نوزادان شوید:

روش درمان رفلاکس معده در کودکان

بسته به شرایط نوزاد و شدت علائم، روش‌های درمانی اعمال شده برای نوزادان و کودکان متفاوت خواهد بود. اولین اقدام مفیدی که می‌توانید انجام دهید، رعایت موارد است که در بخش‌های قبل به عنوان پیشگیری از علائم و درمان رفلاکس در نوزادان به آن پرداخته شد. از دیگر روش‌هایی که برای درمان این عارضه در نوزادان می‌توان مطابق با دستور پزشکان متخصص از آن بهره گرفت، موارد زیر خواهد بود:

غلظت در شیر

غلیظ کردن شیر مادر و یا شیرخشک مصرفی نوزاد با موادی مثل غلات برنج؛ البته تحت نظارت پزشک متخصص برای این منظور می‌توانید از متخصصان کلینیک آوا در شهرری برای این منظور استفاده نمایید.

مصرف دارو

تحت این شرایط پزشک با تجویز مهارکننده‌های پمپ پروتون مثل آمپرازول و لانزوپرازول و یا مسدودکننده‌های H2 مثل فاموتیدین اقدام به درمان می‌نماید.

درمان با طب سنتی

استفاده از گزینه‌های طب سنتی نیز همانند داروهای شیمیایی، باعث کاهش علائم و درمان رفلاکس در نوزادان خواهد شد. ماساژ با روغن‌های گیاهی مثل روغن کنجد و نارگیل در کنار مصرف داروهای گیاهی مثل بابونه، نعنا و زنجبیل می‌تواند بسیار مفید و کارآمد عمل نماید.

تغییر در رژیم غذایی در صورت تغذیه نوزاد با شیر مادر

باتوجه‌به تاثیر مستقیم غذاهای مصرفی توسط مادر بر روی شیر، می‌بایست اقدام به حذف محصولات لبنی، غذاهای تند، کافئین و غذاهای چرب تا یک تایم مشخص برای درمان این عارضه در نوزاد نمود.

جراحی فاندوپلیکاسیون

انجام این عمل درصورتی‌که مشکل نوزاد حاد بوده و با انجام همه موارد درمانی همچنان دچار عارضه ریفلاکس معده است،  با انجام مشاوره‌های مختلف پزشکی صورت می‌گیرد.

انواع رفلاکس معده در نوزادان

این عارضه گوارشی دارای انواع مختلفی است که متناسب با شدت علائم و درمان رفلاکس در نوزادان در دسته‌بندی خاص خود قرار می‌گیرد. درصورتی‌که این عارضه روند طبیعی نداشته و نوزاد دچار مشکلات مختلفی مثل کاهش یا ایست وزن، بی‌قراری و بی‌خوابی، بی‌اشتهایی و… شود به عنوان یکی از المان‌های تشخیص در بیماری رفلاکس معده می‌بایست برای بررسی، ارزیابی و جلوگیری از ایجاد عوارض جدی‌تر به پزشک متخصص مراجعه شود. درعین‌حال این بیماری گوارشی در دسته‌بندی زیر قرار می‌گیرد:

GER یا رفلاکس طبیعی معده

این نوع عارضه که به رفلاکس کلاسیک نیز شهرت دارد، با عدم برگشت محتویات معده به حنجره و حلق همراه است که با رشد نوزاد نیز از بین می‌رود.

GFRD یا رفلاکس شدید معده به مری

این نوع عارضه گوارشی نوع شدیدتر رفلاکس کلاسیک است که با عوارض بسیار جدی همراه است. در این نوع از رفلاکس شاهد بازگشت شدید اسید معده به مری هستیم که می‌تواند به کاهش وزن، مشکلات تنفسی و بی‌قراری شدید در نوزاد همراه باشد. علائم و درمان رفلاکس در نوزادان حاکی از وضعیت خاصی است که در گام نخست باید با تجویز دارو نسبت به رفع آن اقدام نموده و در صورت عدم پاسخگویی این روش درمان نوزاد مورد عمل جراحی قرار خواهد گرفت.

LPR یا رفلاکس پنهان نوزاد

این نوع از عارضه گوارشی که با نام رفلاکس حنجره – حلقی نیز شناخته می‌شود، با بازگشت محتویات معده به مری رخ می‌دهد؛ اما به‌عکس رفلاکس طبیعی، نوزاد اقدام به استفراغ نکرده و دوباره این محتویات را می‌بلعد. در این نوع خاص عارضه گوارشی در نوزادان، به دلیل حرکت اسید معده به سمت حلق و حنجره این اندام‌ها دچار آسیب شده که با سرفه‌های مکرر، گرفتگی صدا، گلودرد و مشکلات  تنفس دیگر خود را نشان می‌دهد. باتوجه‌به عدم استفراغ به عنوان علائم و درمان رفلاکس در نوزادان در این نوع، کار تشخیص بیماری بسیار دشوار خواهد بود.

تنگی دریچه پیلور

پیلور یک دریچه عضلانی در دستگاه گوارش است که به غذا اجازه خروج و حرکت به سمت روده کوچک برای ادامه فرایند گوارش می‌دهد. وقتی علائم و درمان رفلاکس در نوزادان منتهی به این نوع بیماری شود، شاهد ضخیم‌شدن و بزرگ‌شدن بیش از حد استاندارد این اندام گوارشی هستیم. باضخامت بیش از حد این دریچه غذا در معده گیرکرده و مانع از حرکت و ورود به روده کوچک می‌شود.

ازوفاژیت ائوزینوفیلیک

در این نوع عارضه گوارشی بدن نوع خاصی از گلبول سفید خون به نام ائوزینوفیل تولید می‌کند که به پوشش مری آسیب وارد و باعث تحریکات در اسید معده می‌شود.

روش‌های تشخیص رفلاکس معده در نوزادان

روند تشخیص این اختلال در نوزادان توسط پزشک با استفاده از معاینات بالینی و گرفتن شرح‌حال در گام نخست صورت می‌گیرد. در ادامه و به منظور بررسی و ارزیابی دقیق‌تر، پزشک اقدام به ارائه راهکارهای درمانی زیر می‌نماید:

رادیولوژی دستگاه گوارش فوقانی

تحت این شرایط پزشک برای بررسی دقیق‌تر اقدام به تجویز رادیولوژی از دستگاه گوارش فوقانی می‌نماید. در این روش با استفاده از اشعه ایکس پشت مری، تحریک یا باریک شدن آن و هرگونه اختلال و مشکل در دستگاه گوارش فوقانی قابل‌مشاهده است. برای برطرف نمودن علائم و درمان رفلاکس در نوزادان به کمک این تصویربرداری، مقداری باریم به کودک داده می‌شود که باید آن را ببلعد. به‌این‌ترتیب این مایع روی اشعه ایکس ظاهر شده و روند بلع را نشان می‌دهد.

بررسی ۲۴ ساعته ph

یکی از گزینه‌های موفق در تشخیص این بیماری، تعداد دفعات و مقدار دقیق رفلاکس معده در نوزادان به کمک این روش فراهم است. برای انجام این روش تشخیصی اقدام به واردکردن یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر از بینی به مری می‌کند. به‌طوری که نوک لوله دقیقاً بالای اسفنکتر مری تا ۲۴ ساعت قرار گرفته تا سطح اسید در مری را مشخص نماید.

اسکن شیر

در این نوع خاص اسکن اشعه ایکس به منظور تشخیص و ارزیابی بهتر، یک مایع خاص را درحالی‌که کودک آن را می‌بلعد ردیابی می‌کنند. تحت این شرایط اسکن مشخص می‌کند که آیا معده در تخلیه مایعات کند عمل می‌کند یا نه و آیا اینکه این مایع برگشت دارد و به ریه‌ها استنشاق می‌شود یا خیر؟

آندوسکوپی فوقانی

همانطور که از روند آندوسکوپی مطلع هستید، پزشک اقدام به مشاهده اندام‌های داخلی مثل مری و معده و حتی بخشی از روده با استفاده از یک دوربین متشکل از فیبر نوری می‌نماید. علاوه بر این ممکن است پزشک اقدام به نمونه‌برداری از بافت کوچک پوشش مری برای تشخیص بهتر علائم و درمان رفلاکس در نوزادان نمایید.

سونوگرافی

انجام این تصویربرداری به منظور تشخیص تنگی پیلور توسط پزشک معالج تجویز می‌شود.

انجام تست‌های آزمایشگاهی

با انجام آزمایش خون و ادرار می‌توان به شناسایی یا رد احتمال استفراغ مکرر و وزن‌گیری ضعیف تا حد قابل‌قبولی پی برد

جمع‌بندی

یکی از عارضه‌های شایع در نوزادان رفلاکس معده است که معمولاً در سه ماه اول زندگی نوزاد رخ می‌دهد. تحت این شرایط در تایمی کوتاه بعد از تغذیه نوزاد، این محتویات از معده برگشت می‌شود و به‌اصطلاح نوزاد استفراغ می‌کند. در اغلب اوقات این عارضه در گذر زمان و افزایش سن نوزاد به طور خودبه‌خود برطرف می‌شود. درصورتی‌که علائم و درمان رفلاکس در نوزادان با کاهش یا ایست وزن، بی‌خوابی، بی‌قراری، گریه و بسیاری علائم از این قسم همراه باشد نشان از نوع جدی‌تر این عارضه گوارشی است که می‌بایست برای رفع آن به پزشک متخصص در این زمینه مراجعه شود. درصورتی‌که نوزاد دارای علائم خفیف این بیماری باشد، پزشک با ارائه برخی راهکارها و عوامل مراقبتی به والدین اقدام به کاهش این علائم به‌صورت تدریجی نموده و در نهایت باعث درمان قطعی می‌شود؛ اما اگر با رعایت این موارد همچنان مشکل پابرجا بود، پزشک با انجام برخی آزمایشات و چکاپ‌ها و تشخیص نوع رفلاکس اقدام به تجویز داروهای خاص و یا عمل جراحی در نمونه‌های حادتر می‌نماید.

دیدگاهتان را بنویسید